Kim są osoby o osobowości zależnej?
Osobowość zależna jest jednym z zaburzeń osobowości. Osoby borykające się z tym problemem zwykle nie przykuwają uwagi otoczenia i nie są postrzegane jako kłopotliwe czy „chore” – wręcz przeciwnie są zwykle lubiane przez otoczenie, ponieważ chętnie nawiązują kontakty z innymi, są pomocne, ciepłe i serdeczne. Jednak ich relacje z ludźmi nie są wcale zdrowe i tylko pozornie wydają się tak dobre. Osoby te przeżywają lęk w związku z samodzielnością – lubią mieć wrażenie, że ktoś nimi się opiekuje. Wiemy o tym, że za każdym słowem opisującym działalność ludzką kryje się całe continuum postaw, które możemy spotkać w realnym świecie pod tą samą nazwą. Podobnie pojęcie „opieka” pozostaje otwarte a dla osoby z osobowością zależną może niekiedy być tożsame z „kontrolą” czy „dominacją”.
Relacje osób o osobowości zależnej
Osoba taka świetnie się czuje w towarzystwie autorytarnego otoczenia. Tym samym tworzy się swego rodzaju niekorzystna „symbioza”, w której jedna osoba wykonuje polecenia drugiej i żyje zgodnie z przygotowanym dla siebie planem a to wszystko dzieje się zupełnie dobrowolnie. Jednak nie zawsze sytuacja musi tak wyglądać. Czasem sam osoba o osobowości zależnej próbuje z całych sił dostrzec w otoczeniu jakieś oczekiwania względem niego i starać się skrupulatnie je wypełniać sądząc, że takie właśnie są pragnienia bliskich. Osoba cierpiąca na to zaburzenie osobowości żyje w ciągłym lęku, ponieważ jest przekonana, że sama nie zdoła zatroszczyć się o siebie i potrzebuje opieki kogoś innego, kogo nie może rozgniewać (wykonując jakieś czynności bez jego pozwolenia lub aprobaty), bo wówczas mogłaby zostać porzucona czyli skazana na niebyt.
Osobowość zależna – wybrane ujęcia teoretyczne
Ciekawą perspektywę rozumienia tego zaburzenia otwiera psychoanaliza. W klasycznej teorii Freuda osobowość zależna wiąże się z fiksacją na pierwszej fazie rozwoju psychoseksualnego czyli na tzw. fazie oralnej. Jest to okres (ok. 1 rok życia), w którym główną czynnością podejmowaną przez dziecko jest odżywianie. Jeśli w tym czasie opiekun (matka) czyni przesadne starania w kierunku zaspokajania łaknienia dziecka lub na odwrót – zbyt mało dba o zaspokajania tej potrzeby to w konsekwencji u dziecka może ukształtować się tzw. charakter oralny, który może przejawiać się na dwa przeciwstawne sposoby: albo poprzez szukanie zależności albo zrywanie wszelkich więzów z otoczeniem. W tym pierwszym przypadku, przy odpowiednio głębokim nasileniu tych symptomów możemy mówić o zaburzeniu osobowości zwanym osobowością zależną.
W ramach psychoanalitycznej teorii relacji z obiektem osobowość zależna wiąże się z charakterem depresyjnym. Opiera się on na stosowaniu mechanizmu obronnego introjekcji, który polega na przyjmowaniu poglądów, sądów lub atrybutów innych osób (szczególnie dla nas znaczących), jako własnych. Psychoterapeuci prowadzący terapię takiej osoby odnoszą wrażenie, jakby w sesji brało udział wielu pacjentów, bo rzeczywisty pacjent stale się na kogoś powołuje lub odwołuje do różnych opinii, mówi dużo o bliskich
Terapia osób o osobowości zależnej
Zaburzenie osobowości – osobowość zależna – rzadko bywa leczone jako samodzielnie występujący problem. Z reguły pacjenci z tym zaburzeniem zjawiają się u terapeutów z powodu depresji, lęku a dopiero w trakcie terapii okazuje się, że u podstaw ich problemów leży zaburzenie osobowości. Pacjent często bywa uwikłany w relacje z osobami autorytarnymi, które wcale nie są zadowolone z ewentualnych efektów terapii (pacjent staje się mniej „grzeczny”, mniej uległy) i tym samym wzmagają swoje oddziaływania wzbudzając jeszcze silniej poczucie winy w pacjencie, który przecież nie jest jeszcze całkiem wyleczony.
Autor: Marcin Włodarczyk
