Mamy różne cele w życiu, różne jego aspekty dają nam szczęście i spełnienie. Zdrowie, praca, hobby to obszary naszego życia, na których nam zależy. Innym, chyba jednym z najważniejszych, są relacje z ludźmi. Mowa tu nie tylko o relacjach z rodziną, związkach miłosnych i bliskich przyjaźniach ale również o zwykłych znajomościach, które często są źródłem wielu emocji i przeżyć. Kontakty ze współpracownikami, szefostwem, adaptacje do nowej grupy na przykład w szkole czy na studiach, to są źródłem czasem naszych radości, a czasem poważnych zmartwień. Problemy w związkach i innych relacjach mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji, m.in. zaniżonego poczucia własnej wartości czy nawet depresji.
Problemy w związkach, małżeństwie i rodzinie
Najbardziej bolesne wydają się problemy w relacjach z najbliższymi – mężem lub żoną, partnerem lub partnerką, dziećmi, rodzicami, teściami. Problemy te mogą występować w różnych odsłonach i mieć różne przyczyny. Oto tylko niektóre z nich:
– problemy w komunikacji
– ciągłe kłótnie, sprzeczki i nieporozumienia
– kłopoty w wyrażaniu swoich emocji i potrzeb
– zdrady, oziębłość emocjonalna i fizyczna
– brak porozumienia między dziećmi i rodzicami
– brak wzajemnej akceptacji
– „toksyczne związki”
– niemożność wejścia w nowy związek po stracie, zdradzie, zawodzie
– trudność w tworzeniu bliższych relacji
Przyczyny powyższych problemów nigdy nie są jednowymiarowe. Często za ich źródło podaje się proste wyjaśnienia, takie jak „niezgodność charakterów”, różnice w hierarchiach wartości, konflikt pokoleń. To przyczyny-hasła, o których każdy z nas kiedyś słyszał. Jednak źródła problemów, które powodują w nas duże i długotrwałe cierpienie, nie da się skondensować w jednym haśle. Na trudności w relacjach składają się uwarunkowania osobowościowe, rodzinne czy też dotychczasowe doświadczenia (sięgające aż do dzieciństwa) obydwu stron związku (czy też wszystkich członków rodziny). Dlatego w przypadku poważnych trudności w komunikacji warto rozważyć podjęcie się terapii indywidualnej przez obydwie strony konfliktu, psychoterapii pary lub terapii rodzinnej.
Trudności w przyjacielskich i koleżeńskich relacjach
Przyjaciele, koledzy i koleżanki, a także zwykli znajomi stanowią ważną część naszego życia. Wypełniają je, sprawiają że myślimy o nich, przejmujemy się, angażujemy. Problem pojawia się wtedy, kiedy takie relacje przysparzają nam dużo stresu i przykrości, zbyt szybko się urywają, albo gdy w ogóle nie jesteśmy w stanie ich rozwinąć i cieszyć się obecnością innych ludzi w naszym życiu. O kłopotach w relacjach możemy mówić gdy:
– dominuje w nich zaspokajanie potrzeb tylko jednej ze stron (m. in. relacje oparte na zależności)
– odczuwamy zbyt wiele uczuć negatywnych w kontakcie z innymi (stres, poczucie winy, samooskarżanie się)
– czujemy się gorsi od innych, towarzyszy nam niska samoocena i wchodzimy w relacje, które nas w tym utwierdzają
– mamy trudność w zawiązywaniu bliższych znajomości
– nasze przyjaźnie i relacje koleżeńskie odczuwamy jako zbyt „płytkie” i powierzchowne
– czujemy, że nikt nie rozumie nas „tak naprawdę”
– w ogóle nie utrzymujemy kontaktów towarzyskich, nie mamy przyjaciół i znajomych, a brakuje nam relacji z innymi
Powyższe przykłady to tylko niektóre z mnogości problemów jakie mogą pojawić się w związku z naszymi relacjami z ludźmi. Ważne jest, aby uświadomić sobie, że problemy, które pojawiają się często, w przypadku każdej lub większości relacji jakie nawiązujemy, mogą świadczyć o tym, że problem leży głębiej. Że nie jest związany jedynie z daną konkretną relację z jednym przyjacielem, znajomym czy partnerem, lecz być może wchodzimy wciąż w te same schematy, które uniemożliwiają nam nawiązywanie satysfakcjonujących więzi. Tego rodzaju problemy, nie jednostkowe, lecz których przyczyn należy doszukiwać się w głębszych obszarach naszej psychiki, mogą być rozpoznane przy pomocy terapeuty.
Relacje w pracy
Kontakty społeczne w miejscu pracy potrafią być bardzo stresujące i absorbujące. Zależy nam aby być w pracy zauważonym i docenionym. Chcielibyśmy, aby w sytuacjach potknięć i porażek wspierano nas a nie dołowano. Nie zawsze tak jest i stres związany z relacjami z szefem czy współpracownikami potrafi spędzać wielu ludziom sen z powiek. Często jest to związane z konkretnym miejscem pracy i klimatem jaki w nim panuje. Dana firma czy placówka stanowi cały system, w którym ludzie funkcjonują w oparciu o wypracowane przez lata „społeczne schematy”. Nawet jeśli są to schematy „toksyczne”, to ciężko jest je zmienić. Możliwe więc, że problemy które nas spotykają są niemal zupełnie niezależne od nas. Jednak jeśli obok trudności w kontaktach społecznych w pracy pojawiają się inne, związane z relacjami z innymi ludźmi – partnerem, przyjaciółmi, rodziną – warto zastanowić się czy nasz problem nie jest bardziej globalny.
Kontakt z samym sobą
Mówiąc o „relacji” mamy na myśli stosunki między co najmniej dwiema osobami. Zapominamy przy tym, że z samym sobą również mamy pewną relację. Kiedy spędzamy czas w samotności tak naprawdę nie jesteśmy sami. Jesteśmy z własnymi myślami, emocjami czy potrzebami. Niekiedy nawiązanie z nimi kontaktu jest dla nas trudniejsze niż kontakt z drugim człowiekiem. Mówi się, że niektórzy pamiętają o innych, lecz zapominają o sobie. Albo że „myślą tylko o sobie”. Kontakt z sobą samym, podobnie jak relacje z innymi, może być zarówno satysfakcjonujący, dający radość, jak również „toksyczny” i przykry. Może być również wystarczający – nie każdy samotnik potrzebuje zmiany. Jednak każdy potrzebuje „być w relacji” – z przyjacielem, znajomym, ze sobą. Psychoterapia daje możliwość swobodnego zastanawiania się nad sobą i swoimi potrzebami w relacji z drugim człowiekiem – terapeutą.
Autor: Zuzanna Kowalska
